روایت پرماجرای شاهد زنده به توپ بستن مجلس ، از پایگاه مشروطه خواهان تا میزبانی نخستین های ایران - وبلاگ ایتالیا

به گزارش وبلاگ ایتالیا، عمارت مسعودیه یکی از بناهای تاریخی تهران در یکی از قدیمی ترین و شلوغ ترین محله های شهربنا شده است. این عمارت زیبای قجری، مثل بیشتر بناهای مهم طهران قدیم، تاریخ پرماجرایی دارد؛ داستان این بنای منحصربه فرد با جریان مشروطه گره خورده و در متن رویداد به توپ بستن مجلس هم واقع شده است.

وبلاگ ایتالیا - مجیدجباری: عمارت زیبایی که در ضلع جنوب غربی قدیمی ترین و مهم ترین میدان تهران به آرامی جاخوش کرده ، سال ها پیش در متن جریان مشروطه پایگاه مشروطه خواهان بوده است. این بنای قجری در میان باغی با درختان سر به فلک کشیده و عمارتی زیبا،میزبان نخستین های ایران هم به شمار میرود.

عمارت مسعودیه به دستور مسعود میرزا، ملقب به ظل السلطان، حاکم اصفهان و فرزند ناصرالدین شاه ساخته شده و در پیچ و خم تاریخ، وقایع زیادی درآن اتفاق افتاده است.تمام کتیبه هایی که هنوز هم بر بناهای مسعودیه دیده می شود، تاریخ 1295 قمری را دارد و سال 1290 قمری، که مسعودمیرزا آن را به عنوان سال ساخت بنایش می داند، دیده نمی شود. مجموعه عمارت مسعودیه هفت کتیبه دارد که دو کتیبه در سردر اصلی، یک کتیبه در سردر کالسکه رو، دو کتیبه در عمارت دیوان خانه و دو کتیبه هم در عمارت مشیریه قرار گرفته است.

خانه ای که در جریان مشروطه به رگبار بسته شد

در جریان جنبش مشروطه این عمارت شاهد ماجراهای زیادی بود و آسیب هم دید. ظل السلطان با برادرش مظفرالدین شاه و محمدعلی شاه مخالف بود و همین موضوع باعث شد این عمارت به عنوان پایگاه مشروطه خواهان تیدیل شود. در سال 1287 بمبی دست ساز زیر کالسکه محمدعلی شاه و در نزدیکی عمارت مسعودیه منفجر و باعث شد محمدعلی شاه به لیاخوف روسی دستور دهد مجلس را به توپ ببندد. پس از واقعه بهارستان و به توپ بستن مجلس، عمارت مسعودیه، خانه ظهیرالدوله و برخی از خانه های مشروطه خواهان دیگر نیز به رگبار بسته شد.

ظل السلطان در سال 1327 قمری به پسر خود وکالت داد که خانه اش یعنی عمارت مسعودیه را به هر کسی که مایل باشد بفروشد.همدم السلطنه، همسر جلال الدوله، دختر میرزا یوسف مستوفی الممالک صدر اعظم، در 1328 عمارت مسعودیه را 50 هزار تومان خرید. در این معامله وکیل همدم السلطنه، همان مستوفی الممالک بود. رضا خان واحدهای عمارت مسعودیه را خرید و در 1343 قمری، به وزرات فرهنگ، اوقاف و صنایع مستظرفه هدیه کرد. در واقع آن چه امروز از عمارات مسعودیه به جای مانده و به آن معروف است بخشی است که رضا خان برای دولت از همدم السلطنه خرید.

معماری عمارت مسعودیه

مساحت این عمارت تقریبا 4000 مترمربع است و شامل بیرونی یا دیوان خانه، اندرونی و دیگر بخش ها می شود. معمار عمارت مسعودیه استاد شعبان معمارباشی و ناظر آن میرزا رضا قلی خانی ملقب به سراج الملک بود. هنرهای زیادی در ساختمان عمارت مسعودیه خودنمایی کرده اند. از رشته های هنری که می توان ردی از آن ها را بر در و دیوار عمارت مسعودیه دید می توان به گچبری، کاشی کاری، خطاطی و نقاشی اشاره کرد.

میزبانی از نخستین های ایران

سنگ بنای بسیاری از ساختمان های فرهنگی کشور در این عمارت گذاشته شده است. اولین کتابخانه و موزه ملی ایران در گوشه ای از این عمارت برپا شد.حدود سال 1304 انجمن معارف از یکی از اتاق های عمارت مسعودیه برای تاسیس نخستین کتابخانه رسمی کشور استفاده کرد. این نخستین کتابخانه رسمی، پایه اصلی و اولیه کتابخانه ملی بود. چند سال بعد یکی دیگر از اتاق های عمارت به عتیقه های باستانی که از گوشه و کنار ایران به دست آمده بود اختصاص یافت؛ به همین علت می توان گفت عمارت مسعودیه به نوعی اولین موزه ایران به شمار میرود. بعدها در سال 1318 اشیای عتیقه آن به موزه ملی منتقل شد.

عمارت مسعودیه که روزگاری(ازسال 1342 تا 1343) دانشکده افسری بوده در سال 1345 شمسی بعد از تفکیک وزارت آموزش و پرورش از فرهنگ و هنر به وزارت آموزش و پرورش سپرده و نخستین وزارتخانه آموزش و پرورش در آنجا مستقر شد.

در تاریخ 27 دی ماه 1377 این بنای تاریخی مهم در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و حریم و ضوابط آن در بهمن ماه همان سال مشخص، تصویب و به مراجع قانونی اعلام شد.

راستاهای دسترسی و بازدید از عمارت

علاقه مندان به آثار تاریخی برای دیدن عمارت مسعودیه دو راه دارند اما مترو راحت ترین راه برای دسترسی به این عمارت است. از آنجا که خیابان و میدان بهارستان جزو خیابان های شلوغ و پرتردد شهر به شمار می آیند، بهتر است رفتن با خودروری شخصی را فراموش کنید.

به جای آن می توانید از طریق خط 2 به ایستگاه ملت رفته و از آنجا به خیابان اکباتان بروید. ورودی عمارت مسعودیه در خیابان اکباتان است و راستا، از ایستگاه مترو تا عمارت طولانی نیست. همچنین می توانید در ایستگاه بهارستان پیاده شوید، به ضلع جنوب غربی بروید و سپس راستا خیابان اکباتان را پیش بگیرید. این راه کمی طولانی تر است اما در عوض، می توانید نگاهی به خیابان ها و کوچه های زیبای بهارستان بیندازید.

گزینه های متعددی برای بازدید از عمارت مسعودیه با اتوبوس هم وجود دارد. یکی از راحت ترین روش ها این است که از هرجای تهران که هستید خود را با بی آرتی پایانه جنوب- میدان تجریش به جمهوری برسانید و از آنجا سوار اتوبوس های میدان بهارستان-میدان جمهوری شوید. عمارت مسعودیه همه روزه جز روزهای سوگواری، از ساعت 8 تا 16 میزبان علاقه مندان است.